Türkiye’de özellikle yeni atanan ya da göreve yeni başlayan hekimlerin karşılaştığı önemli sorunlardan biri, hekim / doktorların eş durumu nedeniyle tayin taleplerinin reddedilmesi ya da gecikmesidir. Mecburi hizmet yükümlüsü olan doktorlar, Sağlık Bakanlığı kadrolarında görev yaparken, eşlerinin farklı bir şehirde çalışması nedeniyle tayin isteyebilir. Ancak bu talepler her zaman doğrudan kabul edilmemekte ve çoğu zaman dava konusu olabilmektedir.
Eş Durumu Tayininde Gerekli Evraklar Nelerdir?
Sağlık Bakanlığı, eş durumu tayin başvurularında belirli belgelerin eksiksiz şekilde sunulmasını şart koşar. Bu belgeler genellikle şunlardır:
- Evlilik cüzdanı fotokopisi
- Eşe ait kamu görevi belgesi veya özel sektör çalışanı ise SGK hizmet dökümü
- Yerleşim yeri belgesi (ikametgah)
- Son 6 aya ait SGK kayıtları
- Varsa çocuklara ilişkin belgeler
Bu evraklar, eşlerin fiilen birlikte yaşadığını ve tayin talebinin samimi gerekçelere dayandığını gösteren kanıtlardır. Belgelerdeki eksiklik ya da zamanlama hataları, başvurunun reddedilmesine neden olabilir.
Sağlık Bakanlığı Eş Durumu Tayin Süreci Ne Kadar Sürer?
Eş durumu tayin başvuruları genellikle Ocak ve Temmuz aylarında alınmaktadır. Başvuru süreci elektronik ortamda ve Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü üzerinden yapılır. Tayin sonuçlarının açıklanması ise ortalama 2-4 hafta içinde gerçekleşmektedir. Ancak, başvuru sayısı, hizmet puanı ve yerleştirilecek pozisyonların doluluğu gibi kriterler bu süreci uzatabilir.
Başvuru Süreci Nasıl Yapılır?
Eş durumu tayin başvurusu, Sağlık Bakanlığı’nın yayımladığı kura takvimine uygun olarak yapılır. Başvuru adımları şunlardır:
- Yönetim Bilgi Sistemi (YBS) üzerinden giriş yapılır.
- İlgili kura duyurusu takip edilerek, eş durumu seçeneği işaretlenir.
- Gerekli belgeler sisteme yüklenir.
- Başvuru tamamlanarak elektronik onay verilir.
Başvuru sonrası adaylar, tercih ettikleri şehir ya da hastanelere göre yerleştirilir. Yerleştirme sonuçlarına itiraz hakkı da mevcuttur.
Sağlık Bakanlığı Alt Bölge Tayin Uygulaması Kaldırıldı mı?
Alt bölge tayin uygulaması, yıllar içinde değişikliğe uğramıştır. Önceden, alt bölgelerde görev yapan sağlık personelinin üst bölgelere geçişi belirli hizmet süresi koşullarına bağlıydı. Ancak yapılan yeni düzenlemelerle birlikte alt bölge tayini uygulaması kaldırılmış veya çok sınırlı şekilde uygulanmaktadır. Bu durum, mecburi hizmet yükümlüsü doktorların büyükşehirlerde görev yapan eşlerine kavuşmasını zorlaştırmaktadır.
Eş Durumu Talebi Reddedilen Doktor Ne Yapabilir?
Eğer eş durumu nedeniyle yapılan tayin başvurusu Sağlık Bakanlığı tarafından reddedilirse, doktorun idare mahkemesinde dava açma hakkı doğar. Bu tür davalarda genellikle şu gerekçeler ileri sürülür:
- Aile birliğinin korunması hakkı (Anayasa md. 41)
- Özel yaşam ve aile hayatına saygı (AİHS md. 8)
- Hizmet gereklerinin keyfi değerlendirilmesi
Mahkemeler, özellikle eşin aynı kamu kurumunda çalıştığı veya çocukların velayet durumu gibi konuları dikkate alarak doktor lehine karar verebilmektedir.
Aile Birliği İçin Hukuki Destek Şart
Eş durumu nedeniyle yapılan tayin başvurularında hukuki süreçler karmaşık olabilir. Bu nedenle hem başvuru aşamasında dikkatli davranmak hem de olumsuz sonuç durumunda idari dava açmak için uzman bir avukattan destek almak büyük önem taşır. Mecburi hizmet yükümlüsü doktorların eş durumu nedeniyle atanma davaları, aile birliğinin korunması açısından hukukun temel alanlarından biridir.
Anayasa Madde 41
I. Ailenin korunması ve çocuk hakları(1)
MADDE 41- Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır.(2)
Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilâtı kurar.
(Ek fıkra: 7/5/2010-5982/4 md.) Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.
(Ek fıkra: 7/5/2010-5982/4 md.) Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri alır.
AİHS Madde 8
Özel hayata saygı hakkı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (Sözleşme) en geniş yorumlanan maddelerinden biri olan 8. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddede “herkesin özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahip olduğu” belirtilmiştir. Bu madde uyarınca özel hayata saygı hakkı başlığı altında korunan dört temel hakkın (özel hayat, aile hayatı, konut ve haberleşme) düzenlendiği anlaşılmaktadır.
