Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinin 5. fıkrası (TCK 188/5), uyuşturucu ya da uyarıcı madde üretimi, ithalatı, ihracatı, satışı, taşınması, depolanması gibi suçların bir suç örgütünün faaliyetleri kapsamında veya birden çok kişiyle birlikte işlenmesi hâlinde, uygulanacak hapis cezasının artırılacağını öngörmektedir.
Bu madde ile hedeflenen, özellikle organize yapılar tarafından yürütülen uyuşturucu faaliyetlerinin önüne geçmektir. TCK 188/5 planlı ve örgütlü biçimde işlenen suçları daha ciddi bir ihlal olarak değerlendirerek cezanın ağırlaştırılmasını sağlar. Uyuşturucu suçlarının büyük çoğunluğunun kolektif yapılar içinde işlendiği dikkate alınarak bu hüküm düzenlenmiştir.
Şimdi bu yasal düzenlemenin ayrıntılarına ve Yargıtay kararlarına birlikte bakalım.
TCK 188/5 Suçunun Unsurları
Örgüt Faaliyeti Kapsamında İşlenmesi
Suç, eğer bir suç örgütü içerisinde ve bu örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmişse, ceza artırılır. Burada kritik olan nokta, bireysel bir eylemden ziyade kolektif bir yapı içinde hareket edilmesidir. Bu tür örgütler ayrıca TCK 220 kapsamında da ayrı bir suç teşkil edebilir.
Örgüt kapsamında işlenen suçlar için:
- Süreklilik
- Komuta zinciri veya hiyerarşik yapı
- Görev paylaşımı
gibi unsurların varlığı aranır.
Birden Fazla Kişi ile Birlikte İşlenmesi
Herhangi bir örgüt yapısı bulunmasa bile, suç birden fazla kişi tarafından koordineli bir şekilde gerçekleştirilmişse yine ceza artırımı uygulanır. Ancak burada rastgele birliktelik yeterli değildir; eylemin iş birliği içinde yapılmış olması aranır.
TCK 188/5 Suçunda Ceza
Bu maddenin uygulanması hâlinde, faile verilecek hapis cezası %50 oranında artırılır.
Bu düzenleme hem caydırıcılığı artırır hem de organize suçla mücadelede güçlü bir araçtır.
TCK 188/5 Suçunda Yargıtay Kararları
Örgüt İçinde Suç İşlenmesi
Sanığın uyuşturucu ticareti amacıyla kurulan organize yapının içinde faaliyet göstermesi nedeniyle cezası artırılmıştır.
Künye: Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 2017/4283 E., 2018/7261 K., 03.07.2018
Koordine Şekilde Hareket Eden Birden Fazla Sanık
Birden fazla kişinin birlikte ve koordineli şekilde hareket ettiği dosyada, TCK 188/5 maddesi uygulanarak cezai sorumluluk artırılmıştır.
Künye: Yargıtay 10. Ceza Dairesi, 2018/4753 E., 2019/5428 K., 15.05.2019
Örgüt Olmasa Bile İş Birliği Varsa Ceza Artar
Sanıkların organize bir yapıya mensup olmadan uyuşturucu naklini birlikte gerçekleştirmeleri nedeniyle cezaları artırılmıştır.
Künye: Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2015/4958 E., 2017/7243 K., 13.10.2017
Basit İş Bölümü de Örgütsel Faaliyet Sayılabilir
Sanıkların görev paylaşımı yaparak eylemi gerçekleştirdikleri tespit edilmiş, hiyerarşik bir yapı şartı aranmayarak örgüt faaliyeti kapsamında değerlendirilmiştir.
Künye: Yargıtay 20. Ceza Dairesi, 2018/6948 E., 2019/4823 K., 26.06.2019
Örgüt Üyeliği Ayrı Suçtur
Uyuşturucu suçunun örgüt kapsamında işlenmesi hâlinde yalnızca bu suçtan değil, aynı zamanda örgüt üyeliğinden de cezalandırılma söz konusudur.
Künye: Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2017/6383 E., 2018/8321 K., 23.10.2018
TCK 188/5 Suçunun Benzer Suçlarla Karşılaştırılması
| Kriter | TCK 188/1 | TCK 188/5 |
|---|---|---|
| Temel Hareket | Tek başına imal, ithal, ihraç | Örgütlü veya birden fazla kişi ile |
| Ceza | 20 yıl ve üzeri hapis | 20 yıl ve üzeri hapis + %50 artırımlı |
| İşleniş Biçimi | Bireysel | Koordine veya örgütlü |
| Suçun Niteliği | Basit tehlike suçu | Nitelikli tehlike suçu |
TCK madde 188/5 Uyuşturucu Ticareti Suçunda Savunma
TCK 188 /5 maddesi, organize ve sistematik şekilde işlenen uyuşturucu suçlarını daha ciddi bir tehdit olarak görüp bu nedenle daha ağır hapis cezaları öngörmüştür. Özellikle suç örgütü faaliyeti içerisinde işlenen bu eylemler, bireyleri olduğu kadar toplumu da tehdit ettiği için daha sert biçimde cezalandırılır. Yargıtay kararlarında, failin yapıya olan bağlantısı, organizasyondaki rolü ve diğer kişilerle olan eşgüdümlü hareketi dikkatle analiz edilmektedir.
