İşçinin haklı nedenle feshi, iş hukuku terimlerinden biridir ve işçinin iş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak sonlandırma hakkını ifade eder. Hangi durumlarda işçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanılabileceği kanunla düzenlenmiştir. Genel olarak, iş sözleşmesini feshetme hakkı, işçiye, iş sözleşmesini derhal veya belirli bir süre sonunda tek taraflı bir beyanla sonlandırma yetkisi veren bir haktır ve bu hakkın kullanılması durumunda iş sözleşmesi sona erer. Bu düzenleme, iş ilişkilerinde meydana gelen değişiklikleri ve hakları koruma amacı taşır.
İşçinin Haklı Fesih Nedenleri Nelerdir?
İşçi hangi durumlarda haklı fesih yapabilir? İşçinin haklı fesih nedenleri nelerdir? İşçi, iş kanunu 24. madde de belirtilen nedenlerle haklı fesih yapabilir? İşçinin haklı fesih nedenleri; iş kanununun 24. maddesinde belirtilen, sağlık sebebiyle fesih, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve zorlayıcı sebeplerdir. Bunları açıklayacak olursak;
İşçinin, haklı nedenle derhal fesih hakkı, iş hukuku çerçevesinde 4857 sayılı İş Kanunu m. 24’te düzenlenir. Buna göre süresi belirli olsun veya olmasın işçi, kanunda sayılan hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshetme hakkına sahiptir. Dolayısıyla işçinin haklı fesih nedenleri;
- Sağlık Sebebiyle Fesih
- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller
- Zorlayıcı sebepler
Olarak sıralanabilir. İş kanunu 24. Maddede bu konular açıkça beyan edilmiştir. Yazımızın devamında da bu başlıklara, işçinin haklı fesih nedenlerine değinilecektir.
Sağlık Sebebiyle Fesih Hakkı Nedir?
Sağlık sebebiyle fesih hakkı nedir? İşçinin sağlık sebebiyle işten ayrılması. Sağlık sebebiyle fesih hakkı, yapılan işin işçinin sağlığını ve yaşayışını tehlikeye sokması veya işçinin iş ortamında görüştüğü iş arkadaşlarından birisinin bulaşıcı bir hastalığa yaklanaması ya da işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa yakalanması hallerinde kullanılabilen bir haktır. Sağlık sebebiyle fesih hakkı İş Kanunu Madde 24 te tanımlanmıştır. Buna göre;
“Sağlık sebepleri;
a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.” sağlık sebebiyle fesih hakkı kullanılabilir.
Belirtmek gerekir ki sağlık sebebi iş sözleşmesinin yapılmasından kaynaklı olmalıdır. Herhangi bir sağlık sebebi haklı nedenle fesih için yeterli değildir.
İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa işçi haklı nedenle fesihte bulunabilir. Burada belirtmek gerekir ki işçinin hastalığa yakalanması zorunlu değildir, bu nitelikte bir tehlikenin var olması yeterlidir. Bu durumlarda sağlık raporu alınması gerekebilir.
Ahlak Ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Davranışlar Ve Benzeri Nedenlerle İşçinin Haklı Nedenle Feshi
Yanıltıcı Bilgilerle İşe Almak veya Aldatmak
İşveren, işçiyi işe alırken doğru olmayan veya yanıltıcı bilgiler sunarsa veya işçiyi aldatırsa, bu durum işçi için haklı bir fesih nedeni oluşturabilir. Örneğin, işveren işçiye işin koşulları veya ücreti hakkında yanıltıcı bilgiler vererek işçiyi yanıltmışsa, işçi iş sözleşmesini haklı bir nedenle sonlandırabilir.
Cinsel Taciz ve Onur Zedeleme
İşveren veya diğer çalışanlar işçiye cinsel tacizde bulunurlarsa veya işçinin onurunu zedeleyecek şekilde davranırlarsa, bu ahlaka ve iyi niyete aykırı davranışlardır. İşçi, böyle bir durumda iş sözleşmesini haklı bir nedenle sonlandırabilir ve yasal önlemlere başvurabilir.
İşyerinde cinsel taciz fesih nedenidir, işçiye sözleşmeyi feshetme hakkı verir. Özelikle belirtmek gerekir ki bu gibi durumlarda ispat için belge aranmaz. Burada inandırıcılık esastır.
Saldırgan Tutum ve Gözdağı
İşveren, işçiye veya işçinin aile üyelerine karşı saldırgan bir tutum takınırsa veya işçiye gözdağı verirse, bu durum işçinin haklarını ihlal eder. İşçi, böyle bir durumda iş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak feshedebilir ve gerekirse yasal yollara başvurabilir.
Ücretin Eksik veya Düzensiz Ödenmesi
İşveren, işçinin ücretini eksik veya düzensiz bir şekilde öderse, bu işçinin maddi haklarını ihlal eder. İşçi, ücretin düzenli ve eksiksiz ödenmemesi durumunda iş sözleşmesini haklı bir nedenle sonlandırabilir ve gerekirse yasal yollara başvurabilir.
Bu konuda daha detaylı bilgi olarak dergiparkta yayınlanan iş söleşmesinin işçi tarafından feshi konusu açıklanmıştır. Link için https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/897714
Zorlayıcı Sebepler Nediyle İşçinin Haklı Nedenle Feshi
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa işçi haklı nedenle fesihte bulunabilir. Zorlayıcı sebepler dolayısıyla haklı nedenle fesih hakkının kullanılabilmesi için belirli durumların gerçekleşmiş olması gereklidir.
İşyerinde İşi Durduracak Nitelikte Sebepler: İşyerinde meydana gelen bazı olaylar, işin geçici veya sürekli olarak durmasını gerektiriyorsa bu nedenler zorlayıcı neden olarak sayılabilir.
İşçinin Çalışma Kapasitesinin Etkilenmesi: İşçinin sağlık durumunun ciddi düzeyde bozulması ve işçinin iş yapma yeteneğinin ciddi şekilde etkilenmesi halinde işçi fesih hakkını kullanabilir.
İşyerindeki Zorlu Koşullar: İşyerindeki çalışma koşulları, aşırı tehlikeli, sağlıksız veya güvensiz olduğunda, işçi için zorlayıcı bir sebep oluşturur. Bu koşullar işçinin sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atıyorsa, işçi iş sözleşmesini haklı bir nedenle sonlandırabilir.
Ekonomik Kriz veya Doğal Afetler ve Diğer Zorlayıcı Durumlar: Ekonomik kriz veya doğal afet gibi olağanüstü durumlar, işyerinin normal faaliyetlerini sürdürmesini imkânsız hale getirdiğinde, işçi fesih hakkını kullanabilir. İşçinin çalışma koşullarını veya işyerini zorlayan diğer durumlar da zorlayıcı nedenler olarak kabul edilebilir.
Bu yazı ile alakalı olması nedeniyle iş kazası davası başlıklı makalemizi de okuyabilirsiniz.
Haklı Nedenle Fesih Hakkı Hangi Sürede Kullanılmalıdır?
Derhal fesih hakkının kullanım süresi İş Kanunu 26. maddede düzenlenmiştir. Buna göre süre işverenin haklı nedenle feshi oluşturacak davranışından itibaren işçinin öğrendiği günden başlayarak altı iş günü̈geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra sona ermektedir. Yani işçinin fesih hakkını kullanması kanun koyucu tarafından süre ile sınırlandırılmıştır. Bu sayede fesih hakkının da kötüye kullanılmasının önüne geçilmesi hedeflenmiştir.
6 günlük sürenin hesabında hafta sonları ve resmî tatiller hesaba katılmaz. Sürenin hesabında haftaiçi günler esas alınmalıdır.
İşçinin Haklı Nedenle Feshi İhbar Süresi Ne Kadardır?
İşçinin haklı nedenle feshi ihbar süresi ne kadardır? İşçinin haklı nedenle feshinde ihbar süresi yoktur. İşçi iş sözleşmesini bildirimsiz ve derhal sonlandırabilir. Haklı nedenle fesihte işverene önceden bildirimde bulunulması gerekmez. Ancak belirtmek gerekir ki işçinin fesih kararı yazılı bir şekilde olmalıdır.
İşçinin Haklı Nedenle Feshi Nasıl Yapılmalıdır?
İşçi haklı nedenle fesih hakkını yazılı ve sözlü olarak kullanabilir. Ancak belirtmek gerekir ki feshin sözlü bir biçimde yapılması sonrasında feshin ispatı noktasında problem oluşturabilir. Dolayısıyla tavsiye edilen yazılı bildirimde bulunarak fesih hakkının kullanılmasıdır.
İşçinin Haklı Nedenle Feshinde İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?
İşçinin haklı nedenle fesihte bulunması kıdem tazminatı almasına engel değildir. Kıdem tazminatı işçinin ayrılması halinde hizmet süresi hesabına göre ödenen bir tazminattır. Kıdem tazminatına ilişkin şartların oluşması halinde işçi kıdem tazminatını da alabilir. Kıdem tazminatının hesabında işçinin hizmet süresi, yaşı ve işçinin aldığı brüt ücret önem arz eder.
Ancak belirtmek gerekir ki, işçi kendi kusuru ile fesih yaparsa bu takdirde kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Avukatlarımız tarafından daha önce yazılan işe iade davası başlıklı yazımız için blog sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Haklı Nedenle Fesih Halinde İşçilik Alacakları Nelerdir?
Haklı nedenle fesih halinde işçilik alacakları nelerdir? Haklı nedenle fesih halinde işçi, işçilik alacaklarını, gerekli şartları sağlaması halinde kıdem tazminatı, çalıştığı sürelere ait ücretler, kullanılmış izin ücretleri, fazla mesai ücretleri ve varsa ek ödemeleri alabilir.
Haklı nedenle fesih halinde işçi, işçilik alacaklarını talep edebilir. İşçi haklı nedenle fesih sonrasında kıdem tazminatına gerekli şartları sağlaması halinde hak kazanabilir. Yukarıda da açıklandığı üzere haklı nedenle fesih durumunda ihbar tazminatı talep edilmesi mümkün değildir. Haklı nedenle fesih yapıldığı takdirde işçi fesih tarihine kadar olan çalıştığı günlere ait ücretini talep edebilir. Ayrıca kullanılmamış izin ücretleri, fazla mesai çalışmaları ve varsa ek ödeme kalemleri işverenden talep edilebilir. Yine belirtmek gerekir ki işçinin çalışma koşulları sonrasında uğradığı zararlar da işverenden talep edilebilir.
Bu yazımızla ilişkisi olduğundan işverenin haklı nedenle feshi başlıklı makalemizi de okuyabilirsiniz.
Sonuç
İşçinin haklı nedenle feshi sonrasında kıdem tazminatı, işçilik alacakları gibi alacaklarını talep etme hakkı vardır. Bu konular karmaşık bir hukuki prosedürü içermekte olup, hukuki destek almak önemlidir. Emef Hukuk Kayseri avukat olarak iş hukuk avukatı çerçevesinde müvekkillerine gerekli özeni göstererek dava takibi yapmaktadır. Bu konu hakkındaki sorularınız için ofisimizi arayabilir dava ve takip konusunda danışmanlık alabilirsiniz.
